کرم لوله‌ای ریشه‌گرهی

کرم لوله‌ای ریشه‌گرهی (به انگلیسی: Root-knot nematode) گیاه انگل‌هایکرم  لوله‌ای از سرده Meloidogyne هستند. محل زندگی آنها خاک مناطق نسبتاً گرم با زمستان کوتاه است. در حدود ۲۰۰۰ گیاه مستعد عفونت با کرم لوله‌ای ریشه گرهی هستند و این انگل باعث از بین رفتن در حدود ۵ درصد از محصولات کشاورزی است. لارو کرم لوله‌ای ریشه گرهی باعث عفونت ریشه و باعث بوجود آمدن گال در ریشه می‌شوند.

این کرم لوله‌ای مهمترین کرم لوله‌ای انگل گیاهی است که بیشترین خسارت را به انواع محصولات زراعی و باغی وارد می‌کند و شاید بتوان گفت هیچ گیاهی نیست تا از آلودگی و حملهٔ این کرم لوله‌ای مصون باشد.

اولین بار در سال ۱۸۵۵ توسط برکلی (به انگلیسی: Berkeley) در گلخانه‌ای در انگلستان روی ریشه‌های خیار مشاهده شد و در ایران روی ۱۹ تیرهٔ گیاهی ازجمله: گوجه فرنگی، سیب زمینی، چغندر قند و انواع کدو از مهمترین میزبان‌های این کرم لوله‌ای هستند.

کرم لوله‌ای نر کرمی شکل و کرم لوله‌ای ماده گلابی شکل است که کرم لوله‌ای ماده پس از جفت‌گیری یا حتی بدون جفت‌گیری با کرم لوله‌ای نر، تولید تخم می‌کند و تخم‌ها را در داخل یک کیسه^{[پ ۱]} ژلاتینی به منظور محافظت قرار می‌دهد. تخم‌ها ممکن است همگی یا بعضی از آنها در داخل یا خارج بافت‌های ریشه گذاشته شوند و به همین صورت زمستان‌گذرانی می‌کنند و سپس در فصل بهار این تخم‌ها شکسته شده و لارو سن دوم آنها به گیاه میزبان حمله می‌کند.

علائم بیماری

علائم بیماری  ناشی از این کرم لوله‌ای، بیشتر روی ریشه‌ها ظاهر می‌شود که علائم بصورت گره، گره شدن، و برجستگی‌های گره مانند وپوسیدگی خشک ظاهر می‌شود که در گیاهان جوان ممکن است منجر به مرگ آنها شود و در گیاهان مسن بصورت کوتولگی، کاهش رشد، زردی گیاه و گاهی پژمردگی گیاه در ساعات گرم روز می‌باشد.

پیشگیری و کنترل

• بهترین روش استفاه از ارقام مقاوم می‌باشد.
• اقدامات زراعی مانند دادن یخ آب زمستانه، کاشت زودتر از موعد و آفتابدهی خاک و ضدعفونی خاک
• استفاده ازبرخی قارچ‌هاو باکتری‌ها در کنترل بیولوژیکی این کرم لوله‌ای مؤثر بوده‌اند.
• استفاه از کرم لوله‌ای‌کش‌ها در حین کاشت یا افزودن به پای بوته نیز مؤثر می‌باشد.
• اخیراً بطور آزمایشی، گرانول Avermectins که آنتی بیوتیکیاست مترشح Streptomyces avermitilis نیز بکار برده شده و مؤثر بوده‌است.
• ترشحات ریشهٔ بعضی از گیاهان مانند گل جعفریخاصیت کرم لوله‌ای‌کشی دارد و کاشت این گیاه باعث پائین آوردن جمعیت کرم لوله‌ای در خاک می‌شود.